تا کنون اصطلاح محتوای زرد به گوشتان خورده است؟ مثلاً می‌گویند:
فلان نویسنده زردنویس است.
فلان کتاب روانشناسی زرد است.
فلانی محتوای زرد تولید می‌کند.
رسانه زرد یا ژورنالیسم زرد
کسب درآمد از تماشای ویدیوهای زرد
نکته:
- به رسانه‌هایی که همیشه در حال انتشار محتوای زرد هستند، رسانه زرد گفته می‌شود.
- مجله‌هایی که همیشه محتوای زرد می‌نویسند را ژورنالیسم زرد گویند.
در شبکه‌های اجتماعی، اصطلاح «محتوای زرد» برای نشان‌دادن بیهودگی محتوا، دروغ‌گویی، اغراق و… به کار می‌رود. اما باید بگویم محتوای زرد انواع بسیار بدتر، پلیدتر و کثیف‌تری دارد.
در این مقاله می‌خواهیم درباره‌ی محتوای زرد صحبت کنیم و ببینیم تعریف محتوای زرد چیست و چه ویژگی هایی دارد. آیا محتوای زرد دروغ رسانی (Misinformation) است یا غلط‌رسانی (Disinformation)؟ در انتها هم چند راهکار برای گرفتار نشدن در باتلاق محتواهای فریبنده و زرد را ارائه خواهم داد.
اما قبل از هر چیزی مروری بر تاریخچه مجتوای زرد داشته باشیم.
تعریف محتوای زرد
محتوای زرد محتوایی است که در تولید آن به استانداردهای کیفی محتوا توجه نشده است؛ این محتوا با هدف جذب مخاطب بیشتر، برانگیختن هیجانات مخاطب و ترغیب او به انتشار و بازنشر کردن محتوا طراحی و تولید می‌شود.
با این تفاسیر محتوای زرد «فقط» با هدف جذب کلیک یا بازدید و فروش بیشتر تولید می‌شود و هیچ مزیت مشخص دیگری برای مخاطب ندارد.
نکته مهم این است که:
«هدف محتوای زرد ارائه ارزش برای مخاطب نیست»
ارزش در محتوا یعنی محتوایی که به بهتر شدن زندگی انسان‌هاکمک می‌کند. به عنوان مثال یک محتوای آموزشی به ما کمک می‌کند تا مهارت و دانش خود را در یک زمینه‌ای ارتقاء دهیم،یک محتوای خبری ما را از جریان‌های محیط اطراف آگاه می‌سازد و … تمامی این نوع محتواها به مخاطب ارزش ارائه می‌دهند. هر محتوایی جز این، محتوای زرد می‌باشد.
اما گاهی وقت‌ها زرد بودن محتوا برای مخاطب واضح نیست؛ به عنوان مثال محتواهایی فانی که صرفاً جنبه سرگرمی دارند. مثل کلیپ‌های کوتاه طنز، ویدیوهای یوتیوب، ولاگ‌های سفر، ویدیوهای ASMR و…
ارزشی که این محتواهای به مخاطب ارائه می‌دهند، سرگرم کردن آنها است؛ که می‌توان گفت بازهم فایده‌ای برای بینندگانش دارند.
اما محتوای زرد هدفش حتی سرگرم کردن مخاطب هم نیست؛ پس دیگر به محتواهای سرگرم کننده برچسب محتوای زرد نچسبانید. شاید یک محتوا برای گروهی از افراد سرگرم‌کننده باشد، ولی سایرین تصور کنند این یک محتوای بی‌فایده و زرد است؛ به همین دلیل است که می‌گویم تشخیص دادن محتوای زرد، آنقدرها هم ساده نیست و نمی‌توان به هر محتوایی که خوشمان نیامد بگوییم زرد.
بنابه به تعریف محتوای زرد، واضح است که هدف از تولید و عرضه‌ی محتوای زرد، صرفاً کسب منفعت مالی از طریق برانگیختن احساسات مخطبان است.
ابزارهای تولید محتوای زرد :
- عنوان‌های بسیار جذاب و وسوسه‌انگیز؛ این عناوین واقعاً بیان‌کننده‌ی محتوای اصلی متن نمی‌باشند.
- طرح بحث‌ها و مطالبی جنجالی که بار احساسی و عاطفی آنها بالایی دارند.
- بکاربردن ابهام و ایهام در عنوان و متن، با هدف این که مخاطب پیام‌های دیگری را برداشت کند ( عرضه کننده‌ي محتوا از این ترفند استفاده می‌کند تا بعداً بتواند از زیر مسئولیت آنها شانه خالی کند)
- پررنگ کردن حاشیه‌ها (جزئیات و جوانب جزئی مسائل) به جای تمرکز بر اصلی‌ترین نکته یا موضوع اصلی
- اعتماد به منابع غیرمعتبر و نادرست و عدم توجه به روش‌های حرفه‌ای برای ارزیابی و صحت‌سنجی اخبار
- انتشار مطالبی که از همان ابتدا می‌دانند دیر یا زود آن را تکذیب خواهند کرد
- انتشار مطالب یا اخباری، که قرار است دیر یا زود آن را تکذیب کنند (به منظور تشویش یا تضعیف اعتبار اخبار)
بگذارید یک مثالی از محتوای زرد بزنم:
چند سال پیش (14 دی 1397) در شبکه‌های اجتماعی یک اتفاق عجیبی افتاد؛ عکس یک تخم مرغ توانست بیشترین تعداد لایک اینستاگرام را ازآن خود کند.
اکانت اینستاگرام با نام world_record_egg@ با انتشار تصویر یک تخم مرغ، موفق شد رکورد بیشترین تعداد لایک را که قبلاً متعلق به تصویر دختر کوچک کایلی جنر با نام “استورمی وبستر” بود، بشکند.
تصویری از تخم‌مرغ، که توسط کریس گودفری، ژورنالیست و ایده‌پرداز تبلیغاتی، در اینستاگرام منتشر شد، به همراه یک کپشن جذاب. او در این کپشن پرسشی مطرح کرد: “آیا تصویر این تخم‌مرغ می‌تواند رکورد بیشترین تعداد لایک را (که در آن زمان به تصویر دخترکایلی جنر تعلق داشت) بشکند؟” این اتفاق به واقعیت پیوست وعکس این تخم‌مرغ به سرعت در اینستاگرام ویرال شد. تا به این لحظه، این تصویر بیش از 60 میلیون لایک دریافت کرده است.
این محتو، زرد است؛ هیچ ارزشی به مخاطب ارائه نمی‌دهد، اما در اینستاگرام وایرال شد.
آیا تله کلیک همان محتوای زرد است؟
در فضای مجازی، اصطلاح مشابه دیگری به نام clickbait یا «تله‌کلیک» وجود دارد. هدف از تولید و انتشار این نوع محتوا این است که کاربران روی آن کلیک کنند و از این راه درآمد، ترافیک و فروش خود را افزایش دهند.
قطعاً در شبکه‌های اجتماعی از این نوع محتوا زیاد دیده‌اید؛ محتواهایی با عنوان یا تصاویر جلب توجه کننده که فقط برای دریافت لایک یا کامنت بیشتر منتشر می‌شوند.
اکنون می خواهم یک سؤال از شما بپرسم که آیا محتوای زرد” یا “زرد نویسی” همان “Clickbait” (محتوای تله کلیک) است.
اصطلاح تله کلیک به محتوایی اشاره دارد که با عناوین جذاب و ترغیب‌آمیز، مخاطبان را به کلیک کردن و مصرف محتوا ترغیب می‌کند، اما اغلب وعده‌ها یا محتوای واقعی را در خود ندارد و به صرفاً برای افزایش ترافیک و بازدیدها به کار می‌رود.
در واقع تله کلیک غلط‌رسانی (Disinformation) است، اما محتوای زرد دروغ رسانی (Misinformation)!
دروغ‌رسانی ( disinformation) یعنی انتشار عامدانه و برنامه‌ریزی شده اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده برای فریب مخاطبان است؛ به آن دروغ‌پراکنی و انتشار اخبار ساختگی هم گفته می‌شود. اما غلط‌رسانی (misinformation) ناشی از اشتباه و سهو است.
محتواهای زرد، معمولاً به منظور افزایش بازدیدها و تعاملات در شبکه‌های اجتماعی یا رسانه‌ها به کار گرفته می‌شود. گاهی ممکن است این نوع محتواها، اطلاعات نادرست را منتشر کند تا مخطبان را تحت تأثیر قرار دهند. هرچند محتوای زرد می‌تواند مخاطبان خود را به طور موقت جذب کند، اما معمولاً از دیدگاه ارزش‌افزوده و دقت اطلاعات ضعیف‌ترند.
در مقابل این دو نوع محتوا، محتوای با ارزش “Quality Content” محتوایی دارای اطلاعات مفید، دقیق و ارزشمند برای مخاطبان است. محتوای با ارزش معمولاً به منظور ارائه اطلاعات مفید، آموزش، تفهیم بهتر یک موضوع، یا ارتقاء دانش مخاطبان ایجاد می‌شود و به عنوان یک منبع معتبر و قابل اعتماد شناخته می‌شود.
به نظر شما رسانه‌ها چطور می‌توانند حتی با ارائه اطلاعات درست، بازهم افکار عمومی را به سمتی که می‌خواهند هدایت کنند.
نظر علی ساده بافی در مورد محتوای زرد چیست؟
علی ساده بافی، در ابتدای تجربه حرفه‌ای خود در کار تبلیغات همیشه به اهمیت ارائه محتوای ارزشمند تأکید داشته و معتقد بوده است که تبلیغات باید دارای محتوا و ارزش باشد. به نظر می‌رسد آقای ساده بافی در مورد محتوای زرد دیدگاهی مشخص داشته باشد.
اما از طرفی در صحبت‌هایش به این نکته اشاره می‌کند، که افراد واقعاً به دنبال محتوای زرد هستند و وقتی مخاطبان به این نوع محتوا علاقه دارند، باید ارائه داده شود.
در تفسیر اظهارات وی، به نظر می‌رسد که او نوعی تناقض بین مفهوم محتوای زرد و اهمیت محتوای ارزشمند در تبلیغات مشاهده می‌کند. از یک سو، به عنوان یک فرد با تجربه در حوزه تبلیغات و بازاریابی، اهمیت تولید محتوای ارزشمند و با کیفیت را تأکید می‌کند. از سوی دیگر، با توجه به تجربیاتش و واکنش‌های مخاطبان، متوجه شده که مخاطبان واقعاً به دنبال محتوای زرد و سرگرم‌کننده هستند و این نوع محتوا توجه آنها را به خود جلب می‌کند.
این تناقض می‌تواند ناشی از تغییرات در رفتار مخاطبان و نیازهای آنها با گذر زمان باشد. ظاهراً محتوای زرد، با توجه به تغییرات رفتار مخاطبان و نیازهایشان، توانسته است توجه درصد بالایی از مخاطبان را با خود جلب کند.
علی ساده بافی می گوید: عامل محبوبیت محتوای زرد، وجود مدیاهای مختلف و نبود زیرساخت آموزشی است.
بیایید این دو عامل را کمی بیشتر بررسی کنیم.
وجود مدیاهای مختلف
او معتقد است که وجود مدیاهای مختلف، باعث افزایش تقاضا برای محتوای زرد شده است. این مدیاها امکان انتشار و دسترسی به محتوای گوناگون را فراهم کرده‌اند و مخاطبان به سرعت و با تنوع محتوا روبرو می‌شوند. این تنوع محتوا باعث می‌شود تا محتوای جذاب‌تری، از جمله محتوای زرد، مورد توجه قرار گیرد.
نبود زیرساخت آموزشی
آقای تبلیغ ایران، براین نکته تأکید دارد که اصلی ترین عامل محبوبیت محتوای زرد، نبود زیرساخت‌های آموزشی است.
بسیاری از اینستاگرمرها تلاش می‌کنند تا محتوای ارزشمند و مفید را تولید و ارائه دهند، و برای تولید این محتوا وقت و انرژی زیادی صرف می‌کنند؛ اما متاسفانه آنطور که باید بازخورد دریافت نمی کنند. در حالیکه، محتوای تفریحی و زرد به نسبت بیشتری مورد توجه و تعامل مخاطبان قرار می‌گیرد.
در واقع، مخاطب به دنبال محتوای تفریحی و زرد است و انگار حوصله و انرژی مطلب به درد بخور و مفید را ندارند.
کلام آخر از آقای تبلیغ ایران درباره محتوای زرد
آموزش اصولی و تخصصی بسیار کمرنگ شده است و مردم به طرز عجیبی به محتواهای بی‌سروته و وقت‌گیر علاقه‌مند شده‌اند. به‌وضوح، عدم ارتقاء فرهنگ فعالیت در سوشیال مدیا و نبود زیرساخت‌های آموزشی دو عامل اصلی این معضل می‌باشند.
توصیه می‌کنم در پیج اینستاگرامی علی ساده‌بافی (آقای تبلیغ/ آقای تبلیغات)، بحث‌های جنجال برانگیز ایشان درباره انواع محتوا در سوشیال مدیا را دنبال کنید.
